ساختار سنگ‌های آتشفشانی کروی شکل درتوف و توفیت‌ها در منطقه رودهن شرق تهران

چکیده‌ای از مقاله ایرج عشقی و ورنر کازیگ ۱۹۷۶

توسط ایرج عشقی با همکاری آذر افشار ۱۴۰۱

چکیده. در شرق تهران که از توف‌ها و توفیت‌های ائوسن تشکیل شده‌است، ساختارهای توپی بسیار منظمی مشاهده می‌شود (گلوله‌های سبز) که قطر آنها بین ۱۵ تا ۷۰ سانتی متر متغیر است. بهترین رخنمون در سال ۱۹۷۲ و ۱۹۷۴-۱۹۷۵ در شرق رودهن یافت شد و مورد تحقیق قرار گرفت. در مقایسه با تمام ساختارهای توپ مانند شناخته شده، بسیار محتمل است که این ساختار از یک سیستم خنک کننده نشات گرفته باشد که در ابتدا این ساختار توپ مانند را ایجاد کرده باشد.

آزمایش و تحقیقات بیشتر بر روی نمونه‌های سنگی در موسسه زمین‌شناسی دانشگاه آخن آلمان انجام گرفت.

نتیجه آزمایش‌ها و پیدایش کروی‌ها

اگر اکنون کروی‌ها را با سنگ‌های کروی شکل که قبلاً شناخته شده‌است مقایسه کنید، به وضوح نشان می‌دهد که تقریباً همه پدیده‌ها منشأ متفاوتی دارند، مانند پدیده بالش‌ها، بمب‌های آتشفشانی و هم چنین سنگال

۱: تفاوت کروی‌ها با بالش‌ها در ساختار بسیار همگن، عدم وجود ترک‌های انقباضی عمود بر سطح خنک کننده و طرح کلی منظم است.

۲: بمب‌های آتشفشانی از هر نوعی نیز به عنوان فرصتی برای تجربه منتفی هستند، زیرا تمام ویژگی‌های مشخص مانند شکل خارجی، ساختار داخلی با هسته کم و بیش شفاف و تغیرشکل رسوبات اطراف در کروی وجود ندارد.

۳: تفاوت کروی‌ها با سنگال در آن است که هیچ تفاوتی بین کروی و سنگ اطراف وجود ندارد.

کروی‌ها به احتمال زیاد در درجه اول هنگام سرد شدن توف‌ها و توفیت‌ها به شکل ترک‌های کوچک انقباضی متحدالمرکز ایجاد شده‌است. پیش نیاز این پدیده، خنک‌سازی یکنواخت در همه جهات است. این تفکیک منظم و کروی در سنگ‌های سست و جامد آتشفشانی تا کنون توصیف نشده‌است.

از آنجایی که تاکنون هیچ توضیحی درباره سنگ‌های آتشفشانی به این شکل منتشر نشده‌است، این پدیده در سال ۱۹۷۶ توسط محققان ایرج عشقی از دانشگاه تهران و ورنر کازیگ از دانشگاه آخن آلمان به نام فارسی کروی نامیده شد.

Eschghi, I. & Kasig, W.: Kugelige Absonderung in Taffen und Taffiten der Karaj Formation östlich Tehran (Iran). [Ball structures in tuffs and tuffites of the Karaj Formation East of Tehran (Iran).] – N. Jb. Geol. Paläont. Mh., 1976, H. 12, 714-725, Stuttgart 1976.