نویسنده: پروفسور ایرج عشقی با ھمکاری آذر افشار ۱۴۰۱
پوسته زمین از سنگھای جامد تشکیل شدهاست که به سه گروه بزرگ تقسیم میشوند. سنگھای رسوبی، سنگھای آذرین و سنگھای دگرگونی.
منشا ھمه سنگھا در ماگما (سنگ مذاب) نھفته است. ماگما از داخل زمین به سوی پوسته (سطح زمین) بالا میآید، و ھنگامی که ماگما در پوسته زمین در حال سرد شدن است، مواد معدنی از سنگ مذاب متبلور شده و با ھم رشد میکنند و سنگ جامد را تشکیل میدھند.
سپس سنگھای تبلور یافته در سطح زمین تحت تأثیر فرآیندھای فرسایش و ھوازدگی ھمچون باد و آب قرار میگیرند و به موجب آن تحت تأثیر متناوب گرما، سرما، رطوبت و خشکی، پیوند معدنی بین آنھا ضعیف شده و تجزیه میشوند و مواد معدنی خارج شده و یا کاملا ً حل میشوند.
سپس محصولات تجزیه شده ناشی از ھوازدگی سنگ توسط باد و آب حمل میشوند و به عنوان رسوب یا سنگ رسوبی به جای دیگری منتقل میشوند و ترکیب معدنی سنگھای آن با سنگ جامد کاملا ً متفاوت است.
در برخی مواقع، تنھا پس از میلیاردھا سال، بیشتر رسوبات و سنگھای تشکیل دھنده سطح زمین، طی فرآیندھای فرورانش به ناحیه عمیقتر پوسته زمین یا حتی گوشته زمین فرو میروند.
با حرکت از سطح به ژرفای زمین دما و فشار افزایش مییابد و شرایط دما و فشار برای کانیھا ناپایدار میشود و بدین سبب کانیھا دگرگون شده و در نتیجه تغییرات مجدد در ترکیب کانیشناسی به کانیھای جدیدی تبدیل میشوند. اگر این تبدیل منجر به فرآیندھای ذوب شود ماگما دوباره از سنگھای جامد تشکیل میشود. این چرخه سنگی از زمان شکلگیری پوسته جامد زمین، در حدود ۵.۴ میلیارد سال پیش، در جریان بوده است.
منبع:
Eschghi, I.et. al.(2002): Geo-Infoband Vulkaneifel.- Geo Zentrum Vulkaneifel und das Eifel Vulkanmuseum, 2.Auflage, 218 S. 2002, Daun
